KHAI THÁC CÁC BÀI TOÁN TỪ SỐ THẬP PHÂN

Chúng ta cùng tìm hiểu một số bài toán sau:
          Bài toán 1. Tìm hai số thập phân có tổng bằng 47,85 biết rằng nếu chuyển dấu phẩy của số thập phân thứ nhất sang bên phải một chữ số thì ta được số thập phân thứ hai.
          Phân tích: Từ quy tắc: "Muốn nhân một số thập phân với 10; 100; 1000; … ta chỉ việc chuyển dấu phẩy của số thập phân đó lần lượt sang bên phải 1; 2; 3 chữ số." ta suy ra: "Khi chuyển dấu phẩy của số thập phân sang bên phải 1; 2; 3; …chữ số thì số thập phân đó tăng 10; 100; 1000; …. lần. Từ đó ta có cách giải của bài toán.
          Bài giải: Khi chuyển dấu phẩy của số thập phân thứ nhất sang bên phải một chữ số được số thập phân thứ hai nên số thập phân thứ hai gấp 10 lần số thập phân thứ nhất. Nếu coi số thập phân thứ nhất là 1 phần thì số thập phân thứ hai là 10 phần như thế.
          Số thập phân thứ nhất là:
          47,85 : (1 + 10 )  = 4,35
          Số thập phân thứ hai là:
          47,85 - 4,35 = 43,5
           Đáp số: 4,23 và 43,5
          Bài toán 2. Tìm một số thập phân biết rằng nếu chuyển dấu phẩy của số thập phân đó sang bên trái hai chữ số thì ta được số thập phân mới kém số cần tìm 199,297.
          Phân tích: Từ quy tắc: "Muốn chia một số thập phân cho 10; 100; 1000; … ta chỉ việc chuyển dấu phẩy của số thập phân đó lần lượt sang bên trái 1; 2; 3 chữ số." ta suy ra: "Khi chuyển dấu phẩy của số thập phân sang bên trái 2 chữ số thì số thập phân đó giảm 100 lần. Từ đó ta có cách giải của bài toán.
          Bài giải: Khi chuyển dấu phẩy của số thập phân cần tìm sang bên trái hai chữ số được số thập phân mới nên số thập phân cần tìm gấp 100 lần số thập phân mới. Nếu coi số thập phân mới là 1 phần thì số thập phân cần tìm là 100 phần như thế.
          Số thập phân cần tìm là:
          199,287 : (100 - 1) X 100 = 201,3
              Đáp số: 201,3
          Bài toán 3. Tổng của một số tự nhiên và một số thập phân là 57,8. Khi cộng hai số này, một bạn học sinh đã quên mất dấu phẩy ở số thập phân và đặt tính cộng như cộng hai số tự nhiên nên được kết quả là 254. Tìm hai số ban đầu.
          Phân tích: Tổng của số tự nhiên và số thập là 57,8. tổng có 1 chữ số ở phần thập phân nên ta suy ra được số chữ số ở phần thập phân. Khi bỏ dấu phẩy của số thập phân có 1; 2; 3… chữ số ở phần thập phân thì số đó tăng 10; 100; 100;…
          Bài giải: Vì tổng của một số tự nhiên và một số thập phân là số có 1 chữ số ở  phấn thập phân (57,8) nên số thập phân có 1 chữ số ở phần thập phân. Khi quên (bỏ) dấu phẩy của số thập phân có 1chữ số ở phần thập phân thì số đó tăng 10 lần.
          Tổng lúc sau hơn tổng lúc đầu là:
          252 - 57,8 = 196,2
          Tổng lúc sau hơn tổng lúc đầu là:
          10 - 1 = 9 (Số thập phân ban đầu)
          Số thập phân ban đầu là:
          196,2 : 9 = 21,8
          Số tự nhiên ban đầu là:
          57,8 : 21,8 = 36
          Đáp số: Số thập phân: 21,8
                      Số tự nhiên: 36
          Từ ba bài toán trên, chúng ta thấy để làm tốt dạng bài tập này cần nám chắc kiến thức nhân (chia) số thập phân với (cho) 10; 100; 1000;… Lưu ý các quy tắc chuyển dấu phẩy của số thập phân.
          Các em hãy thử sức với một số bài toán sau:
          Bài 1. Khi cộng hai số thập phân, Minh đã viết nhầm dấu phẩy của số hạng thứ nhất sang bên phải một chữ số nên được tổng là 159,8. Tìm hai số đó biết tổng đúng là: 47,3
          Bài 2. Khi cộng hai số thập phân, Nhung đã viết nhầm dấu phẩy của số hạng thứ hai sang bên trái hai chữ số nên được tổng là 402,7. Xác định hai số cần tìm biết tổng đúng là 203,413.
          Bài 3. Cho ba số thập phân A; B; C có tổng là 223,443. Tìm ba số đó biết rằng nếu chuyển dấu phẩy của A sang phải một chữ số ta được số B, còn nếu chuyển dấu phẩy của sô B sang phải một chữ số ta được số C.